|
Bij de oprichting bleek na samenvoeging van de onderzoeksresultaten van diverse Vermeers dat we zo'n 30.000 personen hadden verzameld.
Nu, ruim twee decennia later, is dat aantal gegroeid naar 117.000. In deze periode zijn we een stuk wijzer geworden omtrent de spreiding en herkomst van onze families en de familienaam. Toch zijn er vermoedelijk nog duizenden naamgenoten uit een vergeten verleden die op ons liggen te wachten in de archieven om te worden ontdekt en toegevoegd aan ons bestand. Zij zullen mogelijk connecties vormen tussen nu nog niet met elkaar in verband gebrachte families. Tijd voor een tussenbalans: het bestand analyseren en een poging doen om oorsprong en spreiding te herkennen. Betekenis (1). Het zal niemand verbazen dat onze naam een geografische oorsprong heeft. Ooit woonden er voorouders bij een water of in een plaats die de naam Meer in zich had. Deze mensen vestigden zich elders en noemden zich naar de plaats waar zij vandaan kwamen ter onderscheiding van andere personen met dezelfde voornaam (en/of patroniem). Een meer is een -meestal stilstaand- zoet water omgeven door land. In het Nederlands kennen we voor stilstaand water ook benamingen als vijver, laak, ven, poel, plas en put. Toch zijn ze niet altijd door elkaar te gebruiken. Meer is afgeleid van het Germaanse mari en gaat terug op het Latijnse mare (ofwel zee). In het Middelnederlands betekende meer ofwel ‘zee’ ofwel ‘meer’. Denk bijvoorbeeld aan Zuiderzee en Almere (betekent ‘groot meer’). Niet alle ‘meer’ benamingen uit vroeger tijden zouden wij in onze huidige taal als meer omschrijven: ook zompige inzinkingen en allerhande poelen droegen benamingen met ‘meer’. In de Middeleeuwen had men dus heel algemene benamingen voor stilstaande wateren. Uit deze ‘meren’ zijn diverse afgeleide familienamen ontstaan: Meer(e), Van der Meer(en), Meir(en), Van Meer, Ter Meer, VERMEER, Vermehr, Vermeir, Vermer(en), Vermeer(s)(ch), Meer-, Merre-, Meir(e)man(s) en nog vele andere varianten. Interessant te weten is dat Vermeers(ch) betekent Vermeerszoon ofwel 'zoon van Vermeer'. Nu is de vraag welke plaatsen wij kunnen aanduiden als zijnde de oorspronkelijke plek waar onze oudste voorvaderen gewoond hebben en waar onze familienaam aan ontleend is. Een geheel sluitende oplossing van dit vraagstuk is niet te geven. Ook hoeven niet alle families in dezelfde streek een zelfde stamvader te hebben en ook niet van oorsprong uit de zelfde plaats te komen. Toch zijn in alle nu bekende gegevens wel aanwijzingen vinden voor enkele families. Er zijn in ieder geval drie afzonderlijke gebieden te herkennen met elk hun eigen vermoedelijke oorsprong. Brabant. De oudste vermeldingen die wij kennen van de naam Vermeer komen uit de regio ten zuiden van Tilburg: Udenhout en Oisterwijk. De oudste gegevens gaan terug tot de 13e eeuw. In Brabant kennen we de meeste variaties in schrijfwijzen, zelfs in aantoonbaar in één en dezelfde familie! Helaas zijn Vlaamse bronnen nog niet of nauwelijks geraadpleegd. Mogelijk danken sommige Vermeers uit Brabant hun naam aan het onder Breda en in Vlaanderen liggende plaatsje Meer, ook geschreven als Meir. In Brabant kennen we families uit Raamsdonk, Udenhout, Loon op Zand, Haaren, Waalwijk, Woensdrecht, en zelfs een vijftal families uit Tilburg. Gelderland. Al in de Middeleeuwen (13e/14e eeuw) kwam in het oosten van Gelderland, nabij Arnhem en Nijmegen de naam Vermeer of Vermehr voor (2). Delen van deze streek zijn in het verleden afwisselend Nederlands dan wel buitenlands grondgebied geweest. Net over de grens, ten oosten van Beek bij Nijmegen en ten zuiden van Millingen aan de Rijn, ligt het plaatsje Mehr. Dit is de eerste mogelijke stamplaats. Een tweede plausibele plaats van herkomst is een stroompje nabij het genoemde Beek dat simpelweg `Het Meer´ heet. Het is niet onwaarschijnlijk dat één van beide plaatsen de naamgever is van de Betuwse Vermeers en mogelijk zelfs van de Veluwse en Sallandse Vermeers. Deze groepen hebben als overeenkomst dat de oudst gevonden generaties allen bestuursfuncties hebben bekleed: gerichtsmannen, schouten, buur-, polder- en kerkmeesters enz. Omdat het in die tijd heel gewoon was dat dergelijke functies overgingen van vader op zoon of wel werden verdeeld onder verwanten is een link tussen de Betuwse familie en die op de Veluwe (Elspeet) en Salland (stamvader overigens uit Hasselt) goed mogelijk. Zoals u weet, vinden de families Rhemrev (Vermehr achterstevoren) en Losecaat Vermeer hier ook hun oorsprong. Holland. In de meest westelijke provincies is het moeilijker om een plaats aan te wijzen die de basis is van de familienaam Vermeer. Het kustgebied is altijd al een drassig gebied geweest met riviertjes, plassen en moerassen. De naam Van der Meer is in Zuid-Holland volgens het Meertens Instituut ontleent aan het meer van/bij Zoetermeer: het Zoetermeerse Meer. Opvallend is dat de gegevens omtrent de oudste generaties Vermeers die wij kennen uit Bleiswijk, Zevenhuizen, Benthuizen, Pijnacker en ook Zoetermeer en Zegwaard komen. Dit wijst erop dat ook de naam Vermeer uit dit gebied is ontleent aan het zelfde Zoetermeerse Meer. De oorsprong van de groepen Vermeers in Rotterdam (en nu geannexeerde gemeenten) lijken noordelijker te liggen en misschien wel in de zojuist genoemde omgeving. Een tweede stamplaats in Zuid-Holland is Meerkerk: de bakermat van de Meerkerkse Vermeers. Later kreeg deze familie grote vertakkingen in Hillegom, Haarlem en Uitgeest. Net als in Gelderland bekleedden de bij ons bekende eerste Vermeers in de regio Zoetermeer en de regio Meerkerk bestuursfuncties: heemraden, kerkmeesters, schouten, schepenen enz. Van lang niet alle familiegroepen is de vermoedelijke oorspronkelijke plaats van herkomst te herleiden. Denkt u maar eens aan de familie van schilder Johannes Vermeer: zijn grootvader kwam uit Antwerpen. Of aan de Leidse burgemeester Pieter Adriaansz van der Werff (die eigenlijk Vermeer heette): hij had voorvaderen uit Haarlem. Over de herkomst van bijvoorbeeld de Dordrechtse, Moordrechtse en Middelharnisser Vermeers tasten we nog in het duister: waar hebben zij hun naam aan ontleend? In Holland liggen of lagen ook het Haarlemmermeer, het Leidse Meer, De Meer bij Amsterdam enzovoorts. Uiteraard kunnen deze wateren, en later polders, de naamgevers zijn geweest van weer andere afzonderlijke groepjes Vermeer. Overige provincies. De oplettende lezer heeft misschien enkele andere gebieden met Vermeers gemist. Wij kennen twee groepen Vermeers uit Friesland: de Bolswardse Vermeers en de Haskerlandse Vermeers (omgeving Joure). De Haskerlandse Vermeers kwamen begin 19e eeuw uit Haarlem en hebben derhalve een andere oorsprong. Voor de Vermeers in Bolsward geldt ook dat ze van elders kwamen en vermoedelijk uit de Betuwe (3)! De stad en de provincie Utrecht hebben altijd Vermeers gehuisvest. Hoewel bij elkaar geteld behoorlijk in aantal, lijken het veel losse groepjes met een oorsprong elders. Volgens het Meertens Instituut is de familienaam Ter Meer of Termeer ontleent aan het niet meer bestaande Huis ter Meer bij Maarssen. Zeeland, Limburg, Drenthe en Groningen hebben vrijwel zeker geen rol gespeeld in de herkomst en naamgeving van families Vermeer of aanverwante spellingswijzen. De naam Losecaat Vermeer. Op 15-08-1811 in Breda huwden Mr. Isaak Weijer Vermeer en Geertruida Helena Losecaat. In 1846 kregen Isaak en zijn kinderen bij Koninklijk Besluit toestemming de naam Losecaat voor hun geslachtsnaam te plaatsen. Zo ontstond de naam Losecaat Vermeer. De familie maakt deel uit van de Betuwse Vermeers. De familie Rhemrev. Rhemrev is Vermehr achterstevoren geschreven. De naam Vermeer werd een paar honderd jaar geleden in de streek rondom Arnhem en Nijmegen ook wel als Vermehr geschreven. Een telg uit dit Betuwse geslacht trok met de VOC naar de Oost. Bij gebrek aan Europese vrouwen namen de mannen vaak een njai, inheemse huishoudster, die veel meer was dan een bediende. Dit was lange tijd een geaccepteerd verschijnsel: aanstaande bestuursambtenaren werd dit zelfs aangeraden, want het was beter dan prostituees te bezoeken of te vluchten in de alcohol. Kinderen die uit deze band werden geboren werden wel 'voorkinderen' genoemd: ze gingen vooraf aan de kinderen van de latere Europese vrouw. Vanaf 1828 kon men die 'buitenechtelijke' kinderen erkennen, of zonder ze te erkennen laten inschrijven met de verplichting ze te verzorgen; dan kregen ze de omgekeerde achternaam van de natuurlijke Europese vader. In dit geval werd Vermehr dus officieel RHEMREV. Leendert Hendrik Vermehr (ca. 1737-1790) had een zoon bij zijn Javaanse njai. Deze zoon, Leendert, werd in ongeveer 1758 geboren. Leendert kreeg later zes kinderen onder wie zeker vier zoons. Deze zoons zijn de voorvaderen van alle Rhemrev's. De eerder genoemde Leendert Hendrik Vermehr was een zoon van Lubertus Vermehr (1696-1749) en Cornelia van Westhoven. Aansluiting kan gevonden worden in het overzicht van de Betuwse Vermeers. De Surinaamse Vermeers. Op 1 juli 1863 werd de slavernij in de Nederlandse kolonies in West-Indië officieel afgeschaft hoewel de meeste arbeiders nog tien jaar op de plantages moesten blijven werken, nu echter tegen betaling. Dit was om een directe leegloop van de plantages te voorkomen. In 1873 kwam met de invoer van Brits-Indische contractarbeiders aan die situatie een einde. Eén van de geëmancipeerde slaven was een zekere Risico Albert Vermeer. Zijn roepnaam was Albert. Tot dan toe was hij werkzaam als kanter en zager op de plantage Berg en Dal in het district Boven Suriname. Volgens de opgestelde papieren uit 1863 is hij in 1837 geboren. Het waarom hij als familienaam Vermeer koos is niet bekend. Ruim 140 jaar later wonen de meeste van zijn naamdragende nakomelingen in Nederland, enkele tientallen in Paramaribo. Meer informatie op een speciale website van het Nationaal Archief.
|
.gif)
Oorsprong
en eerste verspreiding.
Volkstelling
1947: aantal Vermeers per provincie.
